Տեառնընդառաջ

Տեառնընդառաջը Հայ Առաքելական եկեղեցու տերունական, անշարժ տոներից է։ Տոնը հայոց կենցաղում հայտնի է տարբեր անվանումներով՝ Դոռոնջ, Տրընդեզ, Տերինտազ,  Տերընտաս, Տերինտես, Դառդառանջ, Տանտառեջ և այլն: Ժողովրդի շրջանում առավել  տարածված է Տրընդեզ անվանումը: Օրվա տոնական հանդիսություններն ունեն հնագույն ավանդույթներ և առնչվում են  կրակի մաքրագործող զորության հանդեպ ունեցած հավատի հետ։

Մարտունու օդանավակայանը

Երևան-Վարդենիս մայրուղու ձախ կողմում՝ Մարտունի քաղաքի հարևանությամբ գտնվող այս ընդարձակ, հարթ տարածքը 1960-1980 թթ․ օդանավակայան է եղել։ Այն ի տարբերություն Հայաստանի մյուս աերոդրոմների, ավելի կարճ կյանք է ունեցել՝ մոտ 20 տարի։ Օդանավակայանից չվերթներն իրականացվել են «Ան-2» օդանավերով, որոնք նախատեսված են եղել 12 ուղևորի համար։

«Չլիկ դաստա», «Հավալա», «Հալա-մուլա»․․․

«Չլիկ դաստա», «Հավալա», «Հալա-մուլա»․․․Այս անուները շատերի մոտ մանկության հիշողությունների անբաժանելի մաս են կազմում։  Սրանք խաղեր են, որոնք ժամանակի ընթացքում փոխվել են կամ մոռացվել։ Կար ժամանակ, երբ երեխաները բակերում մինչև ուշ գիշեր այս խաղերն էին խաղում ու տուն էին գնում միայն հաց ուտելու կամ  քնելու համար: 

Ամենատարածված խաղերից էին «Չլիկ Դաստա»-ն, «Էշ-միլիցա»-ն, «Լախտախաղ»-ը,  «Հալա-մուլա»-ն, «7 քար»-ը, «Հավալա»-ն․․․ 

Սովորական մարդիկ

Մարդիկ տուն դարձան միմյանց համար:

Ընտանքը սեր է: Սարսափելի մեծ երջանկություն, ինչը կարող ես և չզգալ, բայց ինչ որ պահի անպայման կհասկանաս: Կհասկանաս ու ամուր կգրկես հիշողություններդ՝ երդվելով չկորցնել դրանք: Կերդվես՝      դարձնել դրանք հավերժ ու կկորցնես հավերժությունդ ինչ որ պահի մեջ:

Մենք կարող ենք փոխել, եթե միայն ցանկանանք․․․

Մեր համայնքներում խնդիրները շատ են, շատ են ու հիմնականում իրար նման՝ ժամանցի վայրերի բացակայություն, շրջակա միջավայրի աղտոտվածություն, աղբահանության խնդիր, խտրականություն, ոչ բարվոք ճանապարհներ և այլն։ Այս բոլոր խնդիրները լուծումներ են պահանջում, սակայն, միշտ չէ, որ համապատասխան մարմինների կողմից ուշադրության են արժանանում։

Մարտունու կենտրոնական գրադարանը՝ համալրված նոր գրականությամբ և գույքով։

 Մարտունու կենտրոնական գրադարանը հիմնադրվել է 1936 թվականին: Այս տարիների ընթացքում այն երբևէ չի վերանորոգվել և այժմ փլուզման եզրին է: Գրադարանը գտնվում է Մարտունու քաղաքապետարանի հոգածության տակ, սակայն հիմնադրումից մինչև հիմա, երբևէ որևէ քայլ չի ձեռնարկվել գրադարանում տիրող քաոսային վիճակը վերացնելու համար:

Ապահովենք մեր երեխաների անվտանգությունը գյուղական ճանապարհներին

«Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ» հասարակական կազմակերպությունը «Ապահովենք մեր երեխաների անվտանգությունը գյուղական ճանապարհներին» ( “Keeping Our Children Safe on Roads in Rural Communities”) ծրագրի շրջանակներում մեկնարկել է իրազեկման արշավ Հայաստանի հինգ ՝ Գեղարքունիքի, Կոտայքի, Շիրակի, Արարատի, Տավուշի մարզերում։

Ծրագրի նպատակն է նվազեցնել անցորդների մասնակցությամբ ավտովթարների թիվը լույս անդրադարձնող հագուստի մասին մարդկանց իրազեկվածության բարձրացման միջոցով։

Ծրագրի ընթացքում կկազմակերպվի 8 դաս թիրախ մարզերի համայնքների դպրոցների առաջինից չորորդ դասարանների երեխաների համար։

Ապրե՛ք անվտանգ

2018-թ.-ին Հայաստանի Հանրապետությունում ճանապարհատրանսպորտային պատահարների թիվը կազմել է 5950, որի արդյունքում մահացել է 343 մարդ։ Մեր հանրապետությունը մահվան ելքով ավտովթարների թվով աշխարհում առաջնային հորիզոնականներ է զբաղեցնում: Մայրուղիներում և համայնքային ճանապարհներին գծանշումների և այլ ճանապարհային նշանների բացակայության, բնակիչների անզգուշության կամ երթևեկության կանոնների չիմացության պատճառով հետիոտները հաճախ դառնում են ավտոճանապարհային պատահարների մասնակից: Համայնքների բնակիչների կյանքը հատկապես վտանգվում է երեկոյան ժամերին ճանապարհները հատելիս:

Իմ ծննդավայրը

***

Ես սիրել և սիրում եմ իմ ծննդավայրը, որտեղ ծնվել, մեծացել  ու հիմա ապրում եմ։ Ճիշտ է՝ իմ գյուղում չկան այնպիսի վայրեր, որտեղ ես կարողանամ  ժամանակս հաճելի և արդյունավետ անցկացնել, բայց դա ինձ բոլորովին չի խանգարում սիրել իմ հարազատ Արծվանիստը։ Մեր գյուղում առկա են բազմաթիվ խնդիրներ, բայց ամենավատ խնդիրն այն է, որ մենք փորձում ենք փախչել դրանցից՝ չփորձելով անգամ դրանց լուծման համար ուղիներ գտնել։

Այն ինչն ինձ հուզում է

Վստահ եմ, որ յուրաքանչյուրն էլ իր կյանքում ունի իր մեծ կամ փոքր խնդիրը: Կան խնդիրներ, որոնք շատ անհանգստացնող են, կան նաև այնպիսիք, որոնք գիտենք, որ կան, բայց ոչ այդքան հետաքրքիր ու կարևոր են մեզ համար: Համայնքներում, իհարկե, խնդիրներն ավելի շատ են։ Բոլորը գիտեն, որ կա խնդիր, բայց շատ քչերն են մտածում դրան լուծում գտնելու մասին, որովհետև, ամեն դեպքում, բողոքելն ավելի հեշտ է, քան խնդիր լուծելը: Ինձ համար ամենահուզիչ  թեմաներից է շատ գյուղերում պահպանվող ու առoրյայում շատ կիրառվող հայկական մենթալիտետը: 

Այն երեք գրքերը

Գրքերն ինձ համար նոր աշխարհներ են, ուր պետք է կամ գտնես ինքդ քեզ, կամ էլ կորցնես՝ մոռացության տալով քո իրականությունը:

Առաջին երկու գրքում, գուցե, գտա ինձ:

«Տափաստանի գայլը»  այն դեպքն էր, երբ կարդում էի պատասխաններ ստանալու համար:

 Գրքում խոսվում էր մարդու բնույթի մասին: Մարդը ներկայացված է որպես քաղքենի հասարակության անդամ, ով փորձում է օրինաչափ վարք դրսևորել, մշակույթ է ստեղծում, դավանում է գեղեցիկը, բայց և այնպես մնում է գազան:

Մարտունի՝ ավտոմեքենաների և տղամարդկանց քաղաք

Առաջին անգամ որոշեցի ոտքով գնալ աշխատանքիս վայր, իսկ դա ենթադրում էր, որ պետք է քայլեի քաղաքի մի ծայրից մյուսը։ Ճանապարհս անցնում էր գետի երկայնքով, բայց, ի զարմանս ինձ, այստեղ չկային նստարաններ կամ ինչ-որ  տեղ, որտեղ մարդ նստեր ու նայեր գետին, ուղղակի։ Գետը մաքուր չէր, ևս մի կարևոր հարց, որի լուծումը այդպես էլ չի տրվում, աղտոտում ենք առանց մտածելու, որ ինքներս ենք դառնալու այդ աղտոտվածության զոհը։ Քայլել միշտ սիրել եմ, երբ ապրում էի մայրաքաղաքում շատ ավելի շատ էի քայլում, և ահա քայլում եմ:

Ռուսականի կուրս

Տնտեսագիտություն մասնագիտությամբ ուսուցում կազմակերպում են բարձրագույն ուսումնական բազմաթիվ հաստատություններ։ Հազարավոր մարդիկ վճարում են միլիոնավոր դրամներ տնտեսագիտական կրթություն ստանալու համար։

Մարտունու տարածաշրջանի կանայք այս մասնագիտությունը սովորում են անկախ իրենց կամքից։ Տարիների ընթացքում իրենց ամուսինների, տղաների, եղբայրների կամ հայրերի Ռուսաստանից ամռան ամիսներին ուղարկած գումարների պատասխանատուն հենց իրենք են։ Ռուսականի կուրսի բարձր լինելուց էլ կախված կլինի՝ այս ամիս լրացուցիչ կարիք կհոգա՞, թե՞ ոչ։ Սակայն այս նյութական թվացող գումարային հարաբերությունը կնոջ և բանկի միջև առաջացնում է մի շարք հոգեբանական խնդիրներ և մտավոր աշխատանք։

Ոչ ապատեղեկատվությանը

«Մարտունի ինֆոտունը» անցկացնում է «Մեդիագրագիտության և քննադատական մտածողության» դասընթացներ, որի նպատակն է դասընթացի մասնակիցներին տալ մեդիա գրագիտության գիտելիքներ, ինչպիսիքն են՝ մեդիայի (ԶԼՄ) պատմությունը, մեդիան ներսից և դրսից, խոսքի ազատությունը, նոր մեդիան՝ սոցիալական ցանցերը և այլն, որոնց միջոցով քաղաքացին ճիշտ ընկալի ստացած ինֆորմացիան, ցուցաբերի քննադատական մտածողություն և ինքը ստեղծի և տարածի «ճիշտ» տեղեկատվություն։ Այսուհետ դասընթացի մասնակիցները փորձելու են հայկական մեդիադաշտում հրապարկվող նյութերի փաստերի ստուգում և տեղեկատվության ճշգրտում կատարել:

Մայիսի 2-ին  համացանցում տարածվեց մի տեսանյութ, որտեղ Աբովյանի դպրոցներից մեկի ուսուցիչ Վրեժ Աղաջանյանը վստահեցնում էր, որ իրենց դպրոցի 13-14 տարեկան աշակերտուհիներին ստիպողաբար ու խաբեությամբ պատվաստում են «Գարդասիլ» պատվաստանյութով։ Տեսանյութում ուսուցիչը պատմում է նաև, որ բուժկետ է գնացել հասկանալու համար՝ ինչ է կատարվում, որտեղ և նրան ասել են, որ ստիպված են դիմել այդ քայլին, որովհետև պարտադրված են եղել։ 

Գենդերային դերերն ու ընտանեկան հարաբերությունները դպրոցական դասագրքերում

«Մարտունի ինֆոտունը» պարբերաբար իրականացնում է  իրազեկման  գործընթաց (հանրային քննարկումներ–դասընթացներ)՝ ՀՀ–ում տեղի ունեցող բարեփոխումների մասին։  Ռեֆորմների գործընթացի մասին բնակչության ավելի լայն շերտերին մասնակից դարձնելու  նպատակով  տարբեր ոլորտային փոփոխություները ներկայացնելու են պաշտոնական և մասնավոր (լրատվամիջոցներում) հրապարակումների վերաբերյալ վերլուծություն–քաղաքացիական լրագրության նյութեր հրապարակելով։ Այս նյութը վերաբերվում է  դպրոցական դասագրքերում գենդերային դերերի, ընտանեկան հարաբերությունների ներկայացմանը։

——————————————

Դպրոցական առարկաների ցանկում ընդգրկված Հասարակագիտություն առարկան ժողովրդավարական համոզմունքներ և քաղաքացիական որակներ է ձևավորում, տալիս քաղաքացիական գիտելիքներ, թողնում ազդեցություն սովորողների անհատականության ձևավորման վրա։